Przełomowa Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygająca o sposobie rozliczenia kredytów frankowych
Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r. (III CZP 11/20) ostatecznie przesądzono o sposobie rozliczenia kredytu frankowego przez Sąd. Przed wydaniem wspomnianej uchwały kwestia ta była bardziej skomplikowana, ponieważ istniały rozbieżności dotyczące możliwych rozstrzygnięć Sądu w zakresie sposobu rozliczeń kredytu. Polegały one na tym, że gdy bezpodstawne wzbogacenie występowało na podstawie umowy wzajemnej po obu stronach, problem ten można było rozwiązać na podstawie dwóch różnych teorii:
- Teorii dwóch kondykcji,
- Teorii salda.
Teoria dwóch kondykcji
Zakłada, że każdej ze stron postępowania (kredytobiorcy i kredytodawcy) przysługuje własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia, które należy traktować oddzielnie. Oznacza to, że kredytobiorca może wystąpić o zwrot wpłaconych pieniędzy do banku, natomiast bank może wystąpić o zwrot wypłaconej mu kwoty kapitału. Przy czym każde z tych roszczeń będzie dochodzone osobno, niezależnie od roszczenia drugiej strony.
Teoria salda
Polega na tym, że porównuje się wartości wzbogacenia obu stron nieważnej umowy. Zwrot kwoty stanowi wówczas różnicę pomiędzy świadczeniem wzajemnym, a wzbogaceniem. Wskutek tego obowiązek zwrotu istnieje po jednej stronie, która uzyskała większą korzyść. Natomiast zwrot obejmuje tylko nadwyżkę tej wartości.
Uchwała Sądu Najwyższego uregulowała rozbieżności dotyczące obu teorii. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że w sytuacji gdy zostanie stwierdzona nieważność umowy kredytowej, należy ją rozliczyć według teorii dwóch kondykcji. Teoria salda natomiast została uznana za nieprawidłową z powodu braku uzasadnienia prawnego.
Konsekwencją wydanej uchwały jest możliwość zwrócenia się kredytobiorcy o zwrot spełnionych świadczeń, nawet jeśli kredyt nie został spłacony. Nie ma znaczenia wówczas ile pieniędzy kredytobiorca pożyczył od banku, a ile udało mu się spłacić. Natomiast bank chcąc domagać się zwrotu wypłaconego kapitału musi przedstawić swoje roszczenia względem kredytobiorcy wytaczając tzw. powództwo wzajemne lub pozywając kredytobiorcę w odrębnym postępowaniu.