Dnia 27 października 2020 roku w życie weszła nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn, w której wprowadzone zmiany działają na korzyść spadkobierców i obdarowanych, poszerzając krąg osób zwolnionych z podatku, m. in. o przysposobionych i wychowanków rodzin zastępczych.
Ważna zmiana we wspomnianych przepisach zainteresuje z pewnością osoby, które do tej pory nie były definiowane jako zstępni spadkobiercy, czy też darczyńcy. Nowelizacja z dnia 17 października 2020 roku przewiduje, iż przez zstępnych należy rozumieć także wychowanków rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka, placówek opiekuńczo – wychowawczych czy też placówek opiekuńczo – terapeutycznych. Za wstępnych z kolei według nowelizacji uważa się osoby, które tworzą rodzinę zastępczą, bądź prowadzą rodzinny dom dziecka, a także takie, które pracują z dziećmi w wyżej wspomnianych placówkach. Ustawodawca poprzez wprowadzenie niniejszych przepisów uwzględnił postulaty wskazujące, iż dzieci z powyższych placówek i rodzinach zastępczych najczęściej otoczone są opieką od dzieciństwa, a w wielu przypadkach ich opiekunowie są przez nie traktowani jako rodzice. Wielu wstępnych także uważa dzieci te za swoje własne do końca życia, utrzymując z nimi stały kontakt.
Należy także przypomnieć, iż podatek od spadku i darowizn zależny jest od grupy podatkowej, do której w danej sytuacji się należy. Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów; do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych, a do grupy III – innych nabywców.
Na mocy nowelizacji do art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn dodano pkt 4 oraz 4a, które dotyczą rozumienia wstępnych i zstępnych, w brzmieniu „4. Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.
4a. Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 821), a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej”.
W powołanych wyżej przepisach znajduje się również odwołanie do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która to reguluje kwestie opieki zastępczej dla osób tego wymagających. Na jej podstawie wprowadzono nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn, co stanowi ważny aspekt prawny dla wielu osób.
Powyższą zmianę należy ocenić jako krok w dobrym kierunku uwzględniający przecież bardzo istotny aspekt życia społecznego i zrównujący (w świetle ustawy o podatku od spadków i darowizn) sytuację prawną krewnych i powinowatych z osobami będącymi związanymi innymi relacjami prawnymi, lecz o bardzo zbliżonym charakterze.