Dozór elektroniczny to instytucja prawa karnego umożliwiająca skazanemu odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Skazany uzyskuje możliwość odbycia orzeczonej kary w miejscu zamieszkania i jednoczesne uprawienie do opuszczania gospodarstwa domowego w wyznaczonych przez Sąd godzinach.
Co istotne, dotychczas o dozór elektroniczny mogli ubiegać się skazani, których kara pozbawienia wolności nie przekraczała jednego roku. Ustawa o przeciwdziałaniu CoVid-19[1] podniosła górną granicę kary warunkującej możliwość skorzystania z dozoru elektronicznego z 1 roku do 1 roku i 6 miesięcy. Zmiana obowiązuje od dnia 31 marca 2020 roku Pozostałe przesłanki są następujące:
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu, a osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólne ze skazanym wyraziły zgodę na odbycie przez niego całości kary w tym gospodarstwie domowym;
- odbyciu kary w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne;
- jest wystarczające do osiągnięcia celów kary.
Chcąc uniknąć zakładu karnego skazany winien złożyć wniosek o udzielenie zgody na odbycie kary
w systemie dozoru elektronicznego niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku. Sąd penitencjarny wydaje postanowienie zezwalające odbycie kary w systemie elektronicznym w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. W postanowieniu sąd określi przedziały czasowe, w których skazany będzie miał prawo oddalić się z miejsca stałego pobytu na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w szczególności w celu:
- świadczenia pracy;
- wykonywania praktyk religijnych lub korzystania z posług religijnych;
- sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą;
- kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej
- korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych;
- komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem oraz wybranym przez siebie przedstawicielem
- komunikowania się z podmiotami, o których mowa w 38 § 1 takie jak stowarzyszenia, fundacje, organizacje, kościoły, inne związki wyznaniowe.
- utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami;
- korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii;
- dokonania niezbędnych zakupów.
Po wydaniu postanowienia w zakresie udzielenia zgody na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego skazany ma 24 godziny na zgłoszenie gotowości do instalacji środków technicznych w miejscu odbycia kary. Sąd ma pełną swobodę co do wskazania sposobu zgłoszenia przez skazanego gotowości do instalacji środków technicznych – skazany może uczynić to osobiście bądź w drodze kontaktu telefonicznego. Sąd penitencjarny uchyli zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jeżeli skazany nie zgłosi w określonym przez sąd terminie swojej gotowości do instalacji urządzeń technicznych.
W przypadku postanowienia odmawiającego udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skazanemu przysługuje zażalenie w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia postanowienia. W razie niepowodzenia pierwszego wniosku, skazany ma prawo złożyć ponowny wniosek po upływie 3 miesięcy od wydania pierwszego postanowienia.
[1] ustawa z dnia 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 374)